مقدمه
ما در این سلسله مقالات سعی بر آن داریم تا با دادن اطلاعات دقیق، شما را با دوره‌ی نوجوانی بیشتر آشنا کرده، شاید بتوانیم در سفر والدگری شما و فرزند نوجوانتان، موثر باشیم. این سری مقالات از کتب معتبر تربیتی استخراج شده و برای حصول نتیجه‌ی مفیدتر، توصیه می‌شود که تمام مطالب خوانده‌شود. مطالب دارای ترتیب و پیوستگی محتوایی است.
لیلا حاجی یوسفی- کارشناس ارشد روانشناسی بالینی- مشاور دبیرستان غیردولتی فرزانگان
- گوش فرا دهید.
برای برقراری ارتباط موثر با دیگران، باید به سخنان آنان گوش فرا دهید. بدیهی است گفتن این جمله بسیار آسان‌تر از عمل کردن به آن است ولی باید بیاموزید که به طرف مقابل خود فرصت سخن گفتن دهید. بارها در اتاق مشاوره‌ی مدرسه شاهد بوده‌ام که والدین هرگز اجازه‌ی صحبت کردن به فرزندانشان نمی‌دهد و به درستی هم به سخنان ایشان گوش نمی‌دهند. گوش دادن فرایند فرصت دادن و فهمیدن است. جایی که قبل از فکر کردن به پاسخ مناسب، اول به این فکر کنیم که آیاد درست متوجه صحبت فرزندمان شده‌ایم؟ باید سعی کنید جایگاه فرزندتان را درک کنید نه اینکه دنبال مچ‌گیری باشید. در این صورت هیچ‌گاه سخنان او را قطع نمی‌کنید و به او فرصت می‌دهید تا نظراتش را توضیح دهد، حتی ممکن است برای درک بهتر موضوع، از او سوالاتی بپرسید.
- به آنها توجه کنید.
با توجه به اینکه نوجوانان برای گفت‌و‌گو، به ندرت داوطلب می‌شوند، باید به هنگام صحبت، کاملا به گفته‌های آنان توجه کرد آنها را جدی گرفت. هیچ‌کس تمایل ندارد با افرادی که نسبت به او بی‌توجه هستند، صحبت کند. اگر فرزندتان احساس کند شما توجهی به او ندارید و به سخنانش گوش نمی‌دهید، ارتباط و گفتگو با شما را کاهش خواهد داد. اگر فرزندتان مشغول صحبت با شماست، سعی کنید از کاری که دارید دست بکشید و به سخنان او توجه کنید.
- سعی کنید احساسات فرزندتان را درک کنید.
بسیاری از اوقات که فرزند ما درباره‌ی احساسات و روحیات خود با ما سخن می‌گوید، سعی می‌کنیم احساسات او را تغییر دهیم و او را قانع کنیم که به گونه‌ای دیگر فکر کند. این واکنش رایج والدین است که مشاهده می‌شود. نوجوانی به والدین خود مراجعه کرده و احساسات و ایده‌های خود را صادقانه با آنها مطرح می‌نماید ولی والدین سعی می‌کنند او را قانع سازند که نباید چنین احساسی داشته باشد، نباید در مورد موضوعی که او را نگران کرده، اهمیتی قائل شود و …والدین معمولا برای اینکه نوجوانانشان را از احساسات ناخوشایند دور کنند، سعی در انکار آن احساسات به جای پذیرش آنها دارند. این کار باعث می‌شود نوجوان از والدین دور شده و خیال کند از طرف آنها درک نمی‌شود.
- به احساساتی که در ورای سخنان و رفتارها پنهان هستند، توجه کنید.
گاهی اوقات فرزند شما با سخن می‌گوید، اما ورای سخنانش، احساسات و انگیزه‌هایی است که در مورد آنها سخن نمی‌گویند. شما به عنوان یک والد آگاه، باید هنگام صحبت با نوجوان، به قدری به او توجه کامل داشته باشید، که تا حدی متوجه این احساسات فراکلامی شوید.
- نحوه‌ی بیان جملات بیش از معنی آنها اهمیت دارد.
همانطور که در بند قبل گفته شد، ورای هر کلامی، همیشه احساساتی نهفته است. این در مورد خود شما هم صدق می‌کند. شما هم هنگام سخن گفتن با فرزندتان، دارای حالاتی هستید که به نوجوان منتقل می‌شود و ممکن است باعث مشکل در رابطه یا بهبود رابطه شود. مثلا اگر از نوجوانتان دلخور هستید، یا از او نارضایتی دارید، ابتدا باید این را حل کنید بعد وارد فرایند گفتگو با توجه کامل و پذیرش احساسات او شوید. وگرنه صرفا کلام، بدون احساسات مثبت همراه، نمی تواند برای نوجوان قانع‌کننده باشد.
منبع: به تلخیص و تصرف از کتاب کلیدهای رفتار با نوجوانان/ دکتر دن فونتنل/ ترجمه دکتر مسعود حاجی‌زاده/ انتشارات صابرین
